Sputnik DAO: Trao quyền cho cộng đồng

Truy cập sputnik.fund để trải nghiệm tương lai của cộng đồng trên NEAR.

Open Web và Web3 đều bắt nguồn từ ý tưởng rằng thế hệ tiếp theo của Internet sẽ được xây dựng và quản lý bởi con người. NEAR thậm chí đã hệ thống hóa điều này trong sứ mệnh của chúng tôi: trao quyền cho tất cả mọi người kiểm soát tiền bạc, dữ liệu và quyền quản trị của chính họ.

Một bài đăng trên blog từ năm 2014 của Vitalik Buterin, Founder của Ethereum đã vẽ nên một cách suy nghĩ mới về hành động cộng đồng, nơi thay vì một công ty với các cổ đông, giám đốc điều hành và nhân viên, có thể có một tổ chức tự trị phi tập trung, hoặc DAO, nơi các thành viên sở hữu một bộ phận của tổ chức, đóng góp những gì họ có thể vào thành công của tổ chức và được khen thưởng tương ứng với đóng góp của họ. Không có chủ sở hữu, không có hệ thống cấp bậc, và những người tham gia đoàn kết với nhau vì một mục đích chung.

Tôi nhớ cảm giác được truyền cảm hứng khi lần đầu tiên đọc bài đăng của Vitalik, hình dung ra một tương lai thực sự do cộng đồng làm chủ, nơi bất kỳ ai, ở bất kỳ đâu đều có thể chính thức hóa một nhóm và không có giới hạn, luật pháp hoặc ngân hàng — giống như Web3 hỗ trợ blockchain làm cho cá nhân, DAO có thể làm cho cộng đồng. Cuối cùng, các công ty sẽ được thay thế bởi các DAO, vẫn có nhiều tính năng giống như công ty, nhưng với tính linh hoạt cao hơn cả khi mới thành lập và theo thời gian khi nhu cầu và ưu tiên của những người liên quan thay đổi.

Tầm nhìn này thậm chí còn có trước sự quan tâm của tôi đối với Web3 và blockchain. Tôi rời Ukraine vì tôi chưa bao giờ cảm thấy yên tâm khi thành lập công ty ở đó. Tôi không tin rằng có thể tin cậy bất kỳ ngân hàng Ukraine nào để cất giữ tiền của tôi một cách an toàn. Chính phủ đã thay đổi các quy tắc xung quanh việc nắm giữ tiền tệ của Mỹ nhiều lần chỉ trong vòng mười năm qua (như việc phải bán một nửa số tiền đó khi nhận tiền lấy nội tệ). Có rất nhiều tham nhũng và cấu trúc cứng nhắc xung quanh cách các công ty có thể hoạt động ở Ukraine. Ở nhiều quốc gia, việc thành lập công ty đi kèm với chi phí bổ sung do chính phủ tham nhũng, thiếu pháp quyền và các ngân hàng không đáng tin cậy có thể biến mất.

Điều này đúng ở mọi nơi, ở một mức độ nào đó: trước khi có blockchain, nếu mọi người muốn tổ chức thành một nhóm chính thức, họ sẽ cần yêu cầu giấy phép từ chính phủ (ví dụ: tạo công ty), đặc biệt nếu họ cần tài khoản ngân hàng và muốn tham gia trong nền kinh tế với tư cách là một nhóm. Quá trình này tốn thời gian, tốn kém, phức tạp và kết quả là tổ chức phải tuân theo các quy tắc hạn chế khi nó hình thành.

Ngay cả sự phối hợp không chính thức của cộng đồng cũng cần có các quy tắc và sự điều độ. Hãy tưởng tượng một nhóm sinh viên anime muốn điều phối một sự kiện dành cho người hâm mộ quốc tế, hoặc một tập thể các nghệ sĩ thành công trên thế giới muốn tham gia cùng nhau để hỗ trợ các nghệ sĩ mới vào nghề. Phối hợp cộng đồng có thể bao gồm mọi thứ, từ cách đăng bài theo cách mà các thành viên đang dựa vào câu hỏi nào đó, cùng nhau sáng tạo nghệ thuật hoặc sản phẩm, khởi chạy ứng dụng, đầu tư vào một số tài sản kỹ thuật số hoặc thậm chí đồng sở hữu một kênh xã hội như tài khoản Twitter. Tất cả những điều này đều là những ví dụ thực tế về sự phối hợp đòi hỏi một số kiểu quản trị.

Từ lâu, tôi đã tin tưởng vào vô số các nhóm nhỏ làm việc cùng nhau thay vì các công ty khổng lồ tạo ra thế độc quyền và sau đó chiến đấu để bảo toàn nó. Trên thực tế, khoảng mười năm trước, một số người bạn và tôi đã tạo ra ProstoKSI không phải là một công ty, bao gồm các nhà phát triển làm việc cùng nhau trong các dự án mã nguồn mở.

Web3 biến tầm nhìn này thành khả thi theo cách mà Web2 không thể, vì những đảm bảo đi kèm với tiền mã hóa. Hãy tưởng tượng xây dựng trên nền tảng của một nhà cung cấp đám mây hoặc sử dụng một ngân hàng chỉ được điều hành bởi một nhóm 20 người không có liên kết chính thức và không có đảm bảo rằng tổ chức sẽ vẫn hoạt động trong một năm — có những giới hạn cho những gì bạn có thể xây dựng trên đó. Nhưng trong tiền mã hóa, cơ sở hạ tầng và các ứng dụng phi tập trung là đáng tin cậy vì chúng là nguồn mở, trạng thái mở và đi kèm với các đảm bảo đáng tin cậy. Các ứng dụng được xây dựng theo cách này cung cấp các giao thức chung để tương tác với nhau, mà các nhà phát triển, doanh nghiệp và người dùng khác có thể dựa vào.

DAO là một phần của các giao thức chung trong thế giới mới. Trong bảy năm kể từ khi Vitalik viết bài đăng này, hàng nghìn thành viên đã thử nghiệm DAO trên Ethereum và các mạng khác — một số mạng nổi tiếng nhất bao gồm Maker, Moloch DAO, MetaCartel, The LAO và Flamingo DAO. Tôi đã thực hiện một số bài học quan trọng từ làn sóng thử nghiệm DAO đầu tiên giúp cung cấp tầm nhìn cho các DAO trên NEAR.

• Nhìn chung, rõ ràng rằng các cách đơn giản để một cộng đồng kiểm soát việc quản trị không quy mô theo số lượng người tham gia. Hàng nghìn người không thể phát triển hoặc kiểm soát bất cứ thứ gì một cách hiệu quả nếu không có các quy tắc, luật hoặc hệ thống phân cấp. Chúng tôi cũng đã thấy một số thử nghiệm trong không gian blockchain xung quanh việc quản lý các giao thức và quỹ đầu tư. Nhiều người trong số này đã thất bại vì nhiều lý do khác nhau, từ các vấn đề kỹ thuật đến thiếu sự quan tâm của các thành viên trong việc bỏ phiếu hoặc thiếu một nhân tố thống nhất, thúc đẩy.
• Không ai có thể mong đợi rằng mọi thành viên sẽ luôn hạnh phúc. Sở thích trôi đi và ý kiến của mọi người phát triển; đa số và thiểu số cuối cùng sẽ xuất hiện xung quanh một số vấn đề. Mặc dù trong hầu hết các trường hợp, mọi người sẽ đi đến sự đồng thuận thông qua quản trị cơ bản như bỏ phiếu, nhưng thiểu số cộng đồng có thể tách hoặc tách khỏi nhóm ban đầu để tuân theo một bộ quy tắc mới, bất cứ lúc nào nếu họ không đồng ý với số đông và có đủ ý chí của bản thân.
• Bất kỳ cộng đồng hoặc tổ chức nào cũng cần đến sự lãnh đạo. Ngay cả khi đó là một nhóm người rất tận tâm — nếu họ không làm việc toàn thời gian cho mục đích chung, thì có lẽ họ quá bận rộn để luôn hoạt động tích cực và tham gia vào mọi cuộc thảo luận hoặc quyết định. Các cộng đồng thường có các thành viên tận tâm chịu trách nhiệm điều phối, có khả năng kiểm duyệt.
• Nếu một cộng đồng không được phép và có bút danh, thì việc có các thành viên được công chúng biết là tham gia và tạo ra “cốt lõi” của cộng đồng vẫn có giá trị. Cộng đồng sẽ lắng nghe quan điểm và ý kiến của các thành viên này hơn bất kỳ người nào khác vì họ được biết đến là những người có nhiều thông tin và đầu tư nhất.
• Một cộng đồng phi tập trung càng tập trung vào “sản phẩm” thì lãnh đạo càng phải tập trung hơn, vì việc phát triển sản phẩm thường đòi hỏi nhiều bối cảnh hơn bất kỳ người tham gia cộng đồng nào. Ví dụ: một cộng đồng đang cố gắng xây dựng một blockchain hoặc một sàn giao dịch phi tập trung cùng nhau.
• Trọng số thuần túy dựa trên các bên liên quan luôn không thành công, bởi vì phần lớn các bên liên quan không thể hoặc không muốn trở thành những người tham gia tích cực, hoặc vì nó mở ra những cách dễ dàng để tấn công quy trình quản trị.

Vì vậy, DAO là một cộng đồng thống nhất với một số mục đích chung, yêu cầu một số quy tắc để điều phối và quản trị, với tính linh hoạt phát triển theo thời gian khi lợi ích và mục tiêu của cộng đồng thay đổi, và khả năng giao dịch và kiếm tiền như một đơn vị có mức tối thiểu trên không. Với tất cả những kiến thức này, chúng tôi bắt đầu tạo ra một giao thức DAO trên NEAR để trao quyền cho tất cả các loại cộng đồng — không chỉ các cộng đồng kỹ thuật do các kỹ sư điều hành — với một khuôn khổ linh hoạt, mạnh mẽ để làm việc và phát triển cùng nhau.

Sputnik DAO, cung cấp một cách để các cộng đồng, tổ chức mới và hiện tại trên toàn thế giới có đại diện trực tuyến cho nhóm của họ, quản lý hoạt động trên chuỗi của họ, điều chỉnh việc ra quyết định của riêng họ và quan trọng là với các DAO khác. Hiện tại có khoảng 100 Sputnik DAO kể từ lần ra mắt đầu tiên vào tháng 2/2021, với ~$500k được phân bổ và ~$500k được chứa trong kho bạc (xem chi tiết tại đây).

Hãy trải nghiệm sputnik.fund và cho chúng tôi biết suy nghĩ của bạn. Tuần tới, chúng tôi sẽ chia sẻ bản beta V2 với UX mới, các tính năng mới và một bài viết khác với thông tin chi tiết về cách Sputnik đang giải quyết một cách độc đáo những thách thức chính trong việc tổ chức cộng đồng. Theo dõi trên Medium để cập nhật thông tin về V2.

Theo dõi kênh truyền thông chính thức của NEAR tại Việt Nam: Facebook | Telegram | Twitter